ناو: قادر  

 ناوی بنه ماڵه : عه بدوڵازاده

 رۆژی له دایكبوون: هه وه ڵ رۆژی چله ی زستان ساڵی1304

 (21/12/1925)

 شوێنی له دایكبوون: ئاوایی كولیجه ,به خشی ناوه ندی,دێهستانی ئاختاچی, به خشی بۆكان, شارستانی مه هاباد.

 ناوی باوك: محه مه د, ژماره ی ناسنامه 356

 ناوی دایك: مرۆت, ژماره ی ناسنامه 357

 كاتی ده ركردنی ناسنامه : 7ی مانگی خاكه لێوه ساڵی 1309(1930)

 شوێنی وه رگرتن: به خشی ناوه ندی شارستانی مه هاباد,محاڵی ئاختاچی,گوندی كولیجه.

 ناوی نووسه ری ناسنامه : ره حیم ده باغیان

قاله مه ڕه خۆی كوته نی له گوندی كولیجه له دایك بوه , به مه زنده ی خۆی ده بێ 1295ی هه تاوی 1916 هاتبێته سه ر دنیا به ڵام سجیل نووسی ده وره ی ڕه زاشا رۆژی یه كی چله ی گه وه ره ی زستانی ساڵی 1304واتا 1925 زایینی بۆدیاری كردووه .

هه رچه ند قاله مه ڕه كاتی له دایكبوون شمشاڵی به ده سته وه نه بووه, به ڵام هه ر ئه وده مه كه گیانی له گیانی دایكی گرێدراو بووه گوێی له ده نگی شمشاڵی كاك محه مه دی باوكی و مامه سوڵتان و مامه ڕه حمانی و كاكه كانی بووه . ئه وانه شمشاڵ ژه نی به ناوو ده نگ و لێزان و لێهاتووی مه ڵبه نده كه بوون. خۆی ده بێژێ: « ئوستادم خوڵا بووه » ئه وجا ئه م چێرۆكه به شایه د ده هێنێته وه:

« منداڵ بووم له قوڵقوڵه ی نزیك عه وڵاباد بۆشایی لێیان گێڕابووینه وه, مه حموودی ته ها و غه فوره خڕه شمشاڵێكی سه یریان لێده دا, منیش ویستم شمشاڵ لێده م نه یانهێشت. ئه وده م زۆر منداڵ بووم, چوومه نێو قه ڵاغه ته پاڵه یه كه وه , ده ستم كرد به گریان, هێنده گریام شه كه ت بوو, ته پاڵه یه كم له بن سه رم ناو له خه وه كه شدا هه ر هه نیسكم ده دا, كه سێكم لێ په یدا بوو, سوورو سپی, هه رای لێكردم :“ عه بدوڵقادر, عه بدوڵقادر هه سته , هه سته مه گری, به گریانی تۆ دارو به رد وه گریان هاتوون!“ هه ستام ده ستم به لێدانێ كرد به كه س ڕانه ده وه ستام! سبه ینێ چوومه شایی, به خودای نه غه فوور ده یوێرا نه مه حموود له به رانبه رمدا ڕاوه ستن! جا نازانم, یا خوڵا كۆمه كی كردم یا شه یتان! ئه ڵبه ت شه یتان ناتوانێ شمشاڵ لێدا!» 

ده ڵێ: « ناوم قادری عه بدوڵازاده یه , شێخ محه مه دی شێخی بورهان ناوی قاله مه ڕه ی لێنام! له ماوه ی 82 و 83ساڵی ته مه ندا, ناڕه حه تی نه ما نه یبینم. له گه ڵ حه سه ن زیره كی زۆر به یه كه وه بووین, ئه و كاته كه له به غدا گۆرانی “ له كووچه و شاری به غدایه خۆم غه ریب و بێگانه خۆم“ی كوت به یه كه وه بووین! 

هه رچه ند مامه قاله زۆر كه م قسه ده كا و قسه كانی له ڕێگای شمشاڵه وه ده گاته بیسه ر, به و حاڵه ش قسه ی زۆری له دڵ دایه و بۆ هه ر هه وایه كی كه به شمشاڵه كه ی ده یژه نێ چیرۆكێكی هه یه , ئه و خوی زۆر حه زی له هه وای “كانه بی خوازه“ ئه وه ش چیرۆكێكی نه ته وایه تی كوردیه و زامه كانی كورد ده نوێنێ كه زامه كانی قاله مه ڕه شه ! ئه و هه رچه ند وه ك حه سه ن زیره كی دۆستی سه ودای نووسین و خوێندنی نیه , به ڵام مێشك و دڵێكی گه وره ی هه یه كه خۆشه ویستی وڵات و سروشت وبه سه رهاته كانی نه ته وه كه ی تێدا جێگا بۆته وه ! قاله مه ڕه هه تا ته مه نی 74 ساڵی ژنی نه هێناوه و هه موو خۆشه ویستی ژیانی له شمشاڵ لێدان و گێڕانه وه ی چیرۆكی ژیانی گه له كه ی دیتۆته وه چیرۆكێك خۆی گوته نی له زه مانی ساسانیه كانه وه ده ست پێده كا.

له وتوێژ له گه ڵ رادیو كرماشان له ساڵانی 1975دا له وه ڵامی ئه وپرسیاره دا كه بۆ ژنت نه هێناوه ده ڵێ:

« ئه گه ر ژنم هێنابا له شمشاڵه كه م دور ده كه وتمه وه »

به رهه مه كانی لای خۆی ده سته به ندی كراون,له ئه وینداریه وه بگره هه تا نه ته وایه تی! له گه ڵ گۆڕینی ده وران ژیانی قاله مه ڕه و و شمشاله كه شی گۆرانی به سه ردا هاتوه, ئه و كاته كه گوڕوتینی لاوتی دڵ ومێشكی گه رم ده كرد شمشاڵه كه شی ئه ستورتر بووه , ئێستا له گه ڵ پیری خۆی شمشاڵیش كزو لاوازتر بۆته وه ! چیرۆكی قاله مه ڕه و شمشاڵه كه ی هه م شیرین و هه میش دڵته زینه !

« جارێكیان نه خۆش ده كه وێ و له نه خۆشخانه ی شاری مه راغه ده كه وێ دوكتور ده لێ: “ تۆ نه خۆشی سیلت گرتووه و ئه گه ر چاكیش بیته وه له ڕێگای شمشاڵه كه ته وه ده یگرێوه , ده بێ شمشاڵه كه ت فڕێ ده ی“

قاله مه ڕه كه له گه ڵ شمشاڵه كه ی گه وره بووه ناتوانێ له خۆی دوری خاته وه, له ورۆژه وه هیچ كات شمشاڵی له خۆی دوور نه خستۆته وه یا له باخه ڵی دایه یان له قۆڵی كه واكه ی ڕاكردووه .

قاله مه ڕه هه م هه وا كۆنه كان ده ژه نێ و هه میش خۆی هه وا داده نێ و ناویان لێده نێ.به ڵام جێگای داخه سه رڕای ئه وه ی ده وروبه ری پڕی نووسه ر ورۆژنامه نووس و لێكۆڵنه ره تا ئێستا نه بووه دانیشن له گه ڵی ودانه دانه هه واكان وناوه كان و چیرۆكی به سه رهاته كان بنووسنه وه !! ڤاله مه ڕه كتێبخانه یه كی زیندووی موسیقا, فۆلكلۆر و ئه ده بیاتی زاره كی و روداوه كانی 70ساڵی ڕابوردووه و هه م شایه دی روداوه كانی ئه مڕۆیه كه هه مووی له مێشك و گه رووی شمشاڵه كه یدا پاراستراون و له كووچه و كوڵانه كانی بۆكان و شاره كانی كوردستان له گه ڵ خۆی ده یانگێڕێ! بێ گومان ئه م كتێبخانه یه ده توانێ بابه تی ده یان سمینار و كونگره بێ, كه له وڵاتی كونگره و سمیناردا به قه ست فه رامۆش كراوه! پاش مردنی بێ گومان ده یان و سه دان شاعیرو نووسه ر وگۆرانی بێژ و لایه نگری فه رهه نگ و به رپرسانی وردو درشت , په یدا ده بن كه به سه ر و باڵای خۆی و شمشاڵه كه یدا هه ڵبڵێن. به ڵام ئه مڕۆ به وته ی خۆی

“ جنێو و قسه ی ناخۆشی“ پێده ڵێن هه ر ئه وكاره ی كه له گه ڵ حه سه ن زیره ك و ده یانی وه ك ئه وانه مان كرد وده یكه ین.!

خۆی ده ڵێ: « ئه گه ر خۆم له ئیختیاری قودره ته كانی وه خت دابنایه ئه مڕۆ هه موو شتم ده بو,به ڵام من هێنده م له كوچه و كوڵان وقاوه خانه كان شمشاڵ لێداوه , خه ڵك ته قه م له بابی دێنن, شه وی وایه به ته له فون جنێوم پێده ده ن, جنێوم پێ …ده ده ن, جنێو پێ …ده ده ن, یا له خه یابان و كوچه و كوڵان و قاوه خانه ده ڵێن ئه و سه گ بابه به خۆی و ئه وشمشاڵه وه مێشكی سه ری عاله می بردووه »  

باوه كو زۆر له سه رده می ده روێش عه بدوڵا وگۆرانی شاعیر دوور كه وتوینه وه به ڵام گۆران وده رویش و مامه قاله ی ئه مرۆش هه ر ناڵه ی كۆن له ده روون وهه ناویانه وه دێ.

مامه قاله ده ڵێ: « میلله تی كورد پیاوی زۆر چاكی تێدا هه ڵكه وتووه و هه ڵده كه وێ به ڵام كورد قه دری نازانێ! به خودای,خودا میلله تی له میلله تی كورد بێ ڕه حم تر دانه ناوه !» 

زیره ك ده یكوت: « هونه ر له ناو كورددا قه دری نه ماوه ده مه وێ بمرم و له و دونیاش چاوم به به شه ری كورد نه كه وێته وه !

گۆران ده ڵێ: « له ناو قه ومی به سیتا هونه ر وه ك عه كسی قه مه ر وایه له ناو حه وزێكی لیخندا»

قادر عه بدوڵاراده به گوێگرتن و دیتن و بیستن سه دان به یت و باووحه یران وبه سه رهات و رازو سه ربورده و گۆرانی فێربووه, له ڕاستیدا له ڕێگای ئه ده بیاتی زاره كی نه ته وایه تییه وه , مێژووی گه له كه ی فێربووه. ئازاره كانی میلله ته كه ی ئازاری ده ده ن كه زمان ده گێڕی هه ست و بیر وفیكری شاعیران و نووسه رانێك وه ك پیره مێرد وحاجی قادر و هێمن وهه ژار له گوێدا ده زرینگێنه وه !! به ڵام قسه كانی و هه ست و نه ستی ده روونی كڕیاریان نیه ! ئه و به شمشاڵه كه ی كه س هه ڵناپه ڕێنێ به ڵكو مرۆڤ ده خاته بیرو بیركردنه وه ! لێره وه ته نیایی هونه رمه ند ده ست پێده كا! ده بێ ئه ویش وه ك باب وباپیرانی به هیوای پاشه رۆژبێ هه تا تێیبگه ن و له جێگای خۆی دایبنێن جێگایه ك كه هه میشه پاش مه رگ ده دۆزرێته وه !!

قادر عه بدوڵازاده سه وادی نیه , زانستگاش نه چووه و ده وره ی دوكتورای له هێچ زانستگاێكی ناونه ته وه ی نه دیوه . به ڵام زیاتر له 77ساڵ شه و و رۆژ شمشاڵی ژه ندووه ! ئه وه ش ته مه نی چوارجار دوكتورا وه رگرتنه !به مه ش قاله مه ڕه ده بێته مرۆڤێكی كه م وێنه له دنیای هونه ردا و له شمشاڵ ژه ندنی كوردیدا له سه رده می خویدا ده بێته تاقانه ی تاقانه .

77ساڵ شمشاڵ ژه ندن و وه ڕه ز نه بوون ده بێ نهێنییه كی گه ه وره ی تێدا بێ, نهێنییه ك كه ته نیا خۆی ده توانێ بیدركێنێ! نهێنییه ك كه له لای زۆربه ی هونه رمه ندانی گه وره ی دنیا هه بووه و هه یه !!

قادر عه بدوڵازاده له دواقسه كانیدا روو ده كاته كورده كانی ده ره وه ی وڵات وده ڵێ:« له سه ر كوردایه تی خۆیان برۆن! كتیبه كان به چاپ بگه ینن, با وه ك قورئانه كه ی ماموستا هه ژاری لێ نه یا كه كه س نه یزانی چیان لێكرد(1)! به هومێدی خودا له ورۆژه ڕه شه نه جاتمان ده بێ و ئیشاڵا به یه ك شاد و شوكر ده بینه وه !!»